چالش‌های انجمن‌های علمی ۲۸/ داداندیش در گفتگوی تفصیلی با آنا مطرح کرد؛
نقش بسیار مؤثر انجمن‌های علمی در تولید علم/ بی‌خبری انجمن‌های علمی از فعالیت‌های پژوهشی دیگر مراکز دانشگاهی
به گزارش روابط عمومی واحد، به نقل از گروه خبرگزاری آنا، تولید علم یکی از مسائل مهم و راهبردی برای کشور محسوب می‌شود که عصاره آن می‌تواند از دلِ دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و تحقیقاتی بیرون بیاید؛ یکی از تشکل‌هایی که می‌تواند به موضوع تولید علم ورود جدی پیدا کند، انجمن‌های علمی دانشجویی است که فعالیت آن‌ها کمتر رسانه‌ای می‌شود.
با توجه به اهمیت نقش دانشجویان در توسعه علم و فناوری کشور و توجه کافی نکردن نهادهای متولی در پیشگیری از پرداخت سطحی به ترویج و توسعه علم در جایگاه حقیقی آن، خبرگزاری آنا را بر آن داشت تا در راستای سیاست ذاتی خود در سلسله گفتگوهایی پای صحبت رؤسای دانشگاه، اساتید، نخبگان و دانشجویان بنشیند و با ارائه راهکارهایی به مسائل و چالش‌های انجمن‌های علمی در دانشگاه‌ها بپردازد.
دانشگاهیان چگونه می‌توانند به تولید علم کمک کنند؟
دانشگاه از چهار بخش اصلی تشکیل شده که این بخش‌ها شامل مسئولان دانشگاه، دانشجویان، اساتید و اعضای هیئت علمی است. همچنین در دانشگاه و ساختارهایی همچون مراکز پژوهشی؛ مراکز رشد، سراهای نوآوری، دفاتر ارتباط با صنعت و مراکز تحقیقاتی برای انجام فعالیت‌های تحقیقاتی، پژوهشی و تولید علم تشکیل شده است.
قطعاً تضعیف یا عملکرد ضعیف هرکدام از بخش‌ها و ساختارها می‌تواند در روند تولید علم اختلال ایجاد کند. مسئولان دانشگاه نقش مهم و تأثیرگذاری در ارتباط دادن سه بخش دیگر و فعال کردن ساختارهای موجود در دانشگاه ایفا می‌کنند. همکاری و هم‌افزایی بخش‌ها، به بسترسازی مناسب، پویایی و روزآمدکردن آن‌ها نیاز دارد.
در بخش دانشجویان، ارتباط میان دانشجویان و اعضای هیئت علمی و اساتید بسیار مهم بوده که این مهم در بستر انجمن‌های علمی دیده شده است؛ دانشجویان می‌توانند به‌صورت تیمی تحت هدایت و مشاوره اساتید به تولید علم بپردازند. یکی از کانال‌های ارتباطی میان دانشجویان و اساتید، انجمن‌های علمی است که با تقویت و فعال شدن انجمن‌ها ارتباط میان دانشجویان و اساتید به وجود خواهد آمد.
این موضوع موجب تشکیل تیم‌های تحقیقاتی برای تولید علم و مهم‌تر از آن جهش تولید و تقویت صنعت خواهد شد. حوزه بعدی که نیاز به تقویت دارد تشکیل تیم‌های تحقیقاتی کسب‌وکارهای نوپا و دانش‌بنیان و حمایت از آن‌ها در بستر مراکز تحقیقاتی، سراهای نوآوری و مراکز پژوهشی است.
یکی دیگر از ملزومات ضروری تولید علم، ایجاد شتاب آن در کشور، تغییر نگرش و نحوه آموزش در کلاس‌های نظری و بهره‌گیری از نوآوری و فناوری در آموزش است و نگاه محض تئوری در کلاس‌های آموزشی در وضعیت شیوع کرونا بیشتر نمود پیدا کرد؛ حجم بسیاری از کلاس‌های درس به‌صورت اجباری است که با تغییر نگرش به‌سمت کاربردی و مهارتی کردن آموزش و جهت‌دهی آن می‌توانیم جهت پژوهش، ارتباط با صنعت و انجام طرح‌های تحقیقاتی را برای حل مسائل صنعت و ایجاد اعتماد متقابل میان صنعت و دانشگاه تغییر دهیم. در نتیجه کمک شایانی به تولید علم و جهش و رونق تولید با توجه به فرمایش رهبر معظم انقلاب و سندهای چشم‌انداز خواهد شد.
نقش انجمن‌های علمی در پیشرفت علمی کشور چیست؟
قطعاً با توجه به توضیحات بخش قبل که ارائه شد، انجمن‌های علمی نقش بسیار مؤثری در تولید علم دارند. انجمن‌های علمی در صورتی که خوب فعالیت کنند و بتوانند نقش خوبی در جذب حداکثری دانشجویان در دوران تحصیل در انجمن‌های علمی ایفا کنند، پل ارتباطی مؤثری میان اعضای هیئت علمی، دانشجویان و مسئولان خواهند بود؛ این ارتباط و نیازسنجی مستمر از دانشجویان برای برگزاری بازدید از مراکز صنعتی و دوره‌های توانمندسازی نرم‌افزارها و مطالب جانبی کلاس‌های تئوری و تعریف طرح‌های پژوهشی می‌تواند زمینه دیگری برای کمک انجمن‌های علمی جهت بی شرفت علمی کشور باشد.
دانشجویانِ عضو انجمن‌های علمی با تجربه مدیریت کردن این انجمن‌ها و قرار گرفتن در محیط کار می‌توانند با حمایت مسئولان دانشگاه، اعضای هیئت علمی و دانشگاهیان در تقویت و ترویج فرهنگ و اخلاق علمی در دانشگاه، تقویت روحیه و بنیه علمی و مهارتی دانشجویان مستعد و توانمند، فراهم کردن زمینه‌های مناسب برای فعالیت‌ها و همکاری‌های گروهی علمی، همچنین شناسایی و بهره‌گیری از توانمندی و خلاقیت و نوآوری آنان در تحقق توسعه علمی نقش مؤثری ایفا کنند و در نهایت مدیران آینده کشور از میان آنان پرورش پیدا کند.
رویکرد آموزش عالی را در خصوص حمایت کردن از انجمن‌های علمی دانشجویی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از مشکلات در دانشگاه‌ها، بی‌خبری انجمن‌های علمی دانشجویی از فعالیت‌های علمی-پژوهشی مراکز دانشگاهی دیگر است که شاید ارتباط مؤثر مراکز دانشگاهی با یکدیگر می‌تواند کمک خوبی برای پرهیز از موازی کاری و ایجاد انگیزه بیشتر به انجام فعالیت‌های علمی مشترک بینجامد؛ وزارت علوم به‌عنوان بالاترین نهاد تصمیم‌گیری آموزش عالی می‌تواند با ایجاد ارتباط میان انجمن‌ها و دانشگاهیان همه مراکز دانشگاهی دولتی و غیردولتی و مراکز صنعتی، با هدف بازنگری در دستورالعمل‌ها، افزایش بودجه‌ها و نگاه ویژه به انجمن‌های علمی دانشجویی مراکز دانشگاهی غیر دولتی، گام مؤثری در تولید علم و پیشرفت کشور بردارد.
آسیب‌ها و چالش‌های انجمن‌های علمی دانشجویی چیست؟
یکی از آسیب‌های انجمن‌های علمی، عدم ارتباط مؤثر میان هسته اصلی انجمن‌های علمی با اساتید و دانشجویان است. تجربه ثابت کرده است که انجمن‌های علمی فعال معمولاً توسط یک استاد با علاقه و خلاق هدایت می‌شود. نبود انگیزه در استاد برای هدایت انجمن‌ها موجب می‌شود فعالیت‌های انجمن علمی محدود و به مرور کارهای گروهی کمرنگ شود.
محدود شدن فعالیت‌های انجمن‌های علمی به برگزاری دوره‌ها به تنهایی و یا دوره‌هایی با کیفیت پایین، روحیه فردگرایی در اعضای انجمن به جای همکاری و هم‌افزایی اعضا، مسئله‌محور نبودن فعالیت‌ها، پرداختن به مسائل حاشیه‌ای به غیر از فعالیت‌های علمی-پژوهشی می‌تواند از بزرگترین چالش‌ها و آسیب‌های انجمن‌های علمی باشد. البته مسئولان دانشگاه می‌توانند با در نظر گرفتن جایگاه انجمن‌های علمی و دخالت دادن آنان در امور دانشگاه به رفع این چالش‌ها کمک شایانی کنند.
چه راهکاری برای تقویت انجمن‌های علمی دانشجویی وجود دارد؟
جایگاه انجمن‌های علمی باید در تمام ارکان دانشگاه فهم شود و همه باید کمک کنند تا زمینه فعالیت‌های انجمن‌های علمی تسریع شود؛ در نگاه ویژه‌تر ضروری است اساتید و اعضای هیئت علمی زمان بیشتری برای انجمن‌های علمی صرف کنند، این امر باعث ایجاد روحیه و نشاط دانشجویان و رشد قابل توجه فعالیت‌های پژوهشی این انجمن‌ها می‌شود.
انجمن‌های علمی باید فعالیت‌های خود را به سمت کارآفرینی، تولید علم و انجام طرح‌های تحقیقاتی برای حل مسائل دانشگاه و خارج از آن سوق دهند؛ در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب نیز با توجه به اینکه فعالیت انجمن‌های علمی زیر نظر باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه اداره می‌شود، بنده با نظارت به عملکرد باشگاه و جلسات با انجمن‌های علمی و رئیس باشگاه پژوهشگران واحد به‌طور مستمر، ضمن گوش دادن به مشکلات این حوزه و دانشجویان، سعی می‌کنم اقدامات لازم برای تسریع در فعالیت‌های این انجمن‌ها توسط حوزه‌های ذی‌ربط به‌موقع انجام شود.
دریافت مجوز تأسیس چهار انجمن علمی جدید، تشکیل تیم‌های تخصصی و بتن و برگزاری چند بازدید، برگزاری دوره‌های توانمندسازی، مسابقات و فعالیت‌های پژوهشی گوشه‌ای از فعالیت‌های واحد تهران غرب در بخش انجمن‌های علمی است؛ سعی بر این است که در دوران بحران کرونا این فعالیت‌ها مختل نشود. لذا مسابقاتی به‌صورت مجازی جهت دریافت ایده‌ها در وضعیت کرونا و پساکرونا در واحد تهران غرب برگزار خواهد شد.
همچنین در راستای تشویق انجمن‌های علمی در هفته پژوهش سال ۱۳۹۸، دو انجمن علمی برتر معرفی و تشویق شدند و از تلاش همه دبیران انجمن‌های علمی تقدیر به‌عمل آمد.
برای اینکه انجمن‌های علمی دانشجویی فارغ از برگزار کردن کارگاه‌ها و سمینارهای آموزشی به تولید علم و حل مسائل کشور از طریق علم روی بیاورند، چه اقدامی باید انجام دهند؟
با توجه به اینکه فعالیت‌های آموزشی پژوهشی در انجمن‌ها داوطلبانه است، فرآیند کسب دانش در انجمن‌های علمی از جذابیت بیشتری برای دانشجویان برخوردار است. لذا هرچه بیشتر بتوانیم اطلاع‌رسانی کنیم تا دانشجویان بیشتری داوطلبانه در فعالیت‌های علمی و پژوهشی شرکت کنند، ایده‌ها و توانایی‌های بیشتری شناسایی خواهد شد و از سوی دیگر ارتباط بیشتر انجمن‌ها با حوزه‌های تخصصی و کاربردی خارج از دانشگاه و اقتضای نیاز و مشکلات این حوزه توسط دانشجویان و اساتید، می‌تواند آنان را جهت تلاش برای حل این مسائل ترغیب کند.
یکی از بهترین راهکارهای تخصص‌یافتن فرد در رشته تخصصی خود، شرکت در انجمن‌های علمی است. اگرچه برگزاری دوره‌ها و سمینارها نمی‌تواند به تنهایی موجب تولید علم شود ولی برگزاری دوره، سمینار، مسابقات و رویدادهای مستمر استارت‌آپی هدفمند برای مسئله‌محور کردن فعالیت انجمن‌ها و سوق دادن به سمت ایده‌پردازی و نوآوری در کسب‌وکارهای نوپا و همکاری در مرکز رشد و سراهای نوآوری و ارائه طرح‌های تحقیقاتی مفید و نوآور، تجاری‌سازی و حل مشکلات دانشگاه می‌تواند بسیار سودمند باشد؛ همچنین ارتباط فراوان با اعضای هیئت علمی و دانشجویان برای شکل‌گیری کارهای گروهی با رویکرد کارآفرینی، حل مسائل کشور و تولید علم می‌تواند راهگشا و مؤثر باشد.